Ocak Ayı Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Farkındalık Ayı Bilgi Notu
Bir
ülkede rahim ağzı kanserinden kaynaklı ölümü engellenen kadın sayısı o
ülkenin sağlık hizmetleri yönünden gelişmişliği ve kadına verilen değer
ile doğru orantılıdır. Rahim ağzında gelişen bir kanser türü olan Rahim
Ağzı Kanserinin, tarama yöntemleri ile erken tanı alındığında hastalığa
bağlı ölüm oranlarının büyük oranda azaltılabildiği kanıtlanmıştır. Bu
nedenle Bakanlığımız buna yönelik kapsamlı sağlık programlarının içine
Rahim Ağzı Kanser taramalarını da almış ve büyük bir başarı ile
yürütmeye devam etmektedir.
Ocak
ayı Rahim Ağzı Kanseri Farkındalık Ayı olarak belirlenmiş olup dünyanın
birçok ülkesinde hastalığa dikkat çekmek üzere Farkındalık etkinlikleri
düzenlenmektedir. Ülkemizde de farkındalık etkinlikleri tüm illerimizde
yapılmakta, tarama programlarımız tanıtılarak halkımızı bu konuda
bilinçlendirmeye çalışılmaktadır.
Rahim Ağzı Kanseri Neden Önemli?
• Rahim ağzı kanseri önlenebilen bir hastalıktır.
• Rahim ağzı kanseri erken teşhis edildiğinde yüksek oranda tedavi edilebilir bir kanser türüdür.
Risk Faktörleri Nelerdir?
•
30 yaşın üzerinde olup tedavi edilmemiş Human Papilloma Virüs (HPV)
ve/veya cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonların olması. (HPV, rahim
ağzı kanseri de dahil olmak üzere en az altı kanser türüne neden
olabilen, cinsel yolla bulaşan yaygın bir virüstür.)
• Çok doğum yapmak ve ilk doğumu erken yaşta yapmak.
• Erken yaşta (16 yaş öncesi) aktif cinsel yaşama başlamak.
• Birden fazla cinsel partnerin olması.
• Sigara içmek.
• Düşük sosyoekonomik düzeye sahip olmak.
• Zayıflamış bağışıklık sistemi (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü/HIV gibi) hastalıkların olması.
Belirtileri Nelerdir?
Rahim
ağzında kanser öncesinde gelişen değişiklikler genellikle belirti
vermeyip ancak pelvik muayene, Pap Smear testi ve HPV testleri ile erken
dönemde tespit edilebilmektedir.
Aşağıdaki belirtilerden herhangi biriyle karşılaşırsanız hemen bir sağlık uzmanına başvurunuz:
• Vajinadan artan miktarda veya alışılmadık türde akıntı geliyorsa
• Sırt, bacak veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı gözleniyorsa
• Yorgunluk, kilo kaybı, iştahsızlık gelişmişse
• Tek ya da iki bacakta şişkinlik varsa
• İdrar yaparken ağrı gözleniyorsa
• Normal adet dönemi dışındaki zamanlarda lekelenme tarzında hafif kanama oluyorsa
• Normalden daha uzun süren veya daha ağır olan âdet kanaması söz konusu ise
• Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında kanama veya ağrı gözleniyorsa
• Menopoz sonrası kanama izleniyorsa.
Erken Teşhis
Tarama
ve erken teşhis ile tedavisi mümkün olan rahim ağzı kanseri, günümüzde
kanserden ölüm nedenleri arasında çok geride yer almaktadır. Rahim ağzı
kanseri HPV ile ilişkili olan en yaygın hastalıktır. Neredeyse tüm rahim
ağzı kanserleri HPV enfeksiyonu nedeniyle gelişmektedir. HPV ayrıca
kadın ve erkeklerde cinsel organ ve ağız boşluğu kanserlerine de neden
olmaktadır. HPV’nin tespiti, erken dönemde rahim ağzındaki kanser öncülü
değişikliklere işaret ederek kanser teşhisini kolaylaştırmaktadır.
Günümüzde rahim ağzı kanserini önlemeye veya erken bulmaya yardımcı
olmak üzere geliştirilmiş iki tarama testi yaygın şekilde
kullanılmaktadır.
• HPV testi; rahim
ağzındaki hücresel değişikliklere neden olabilecek virüsün (Human
papilloma virüsü) rahim ağzı hücrelerinde tespiti esasına dayanan bir
testtir.
• Pap smear testi;
uygun şekilde tedavi edilmezse rahim ağzı kanserine dönüşebilecek olan
prekanseröz durumları (rahim ağzındaki hücre değişiklikleri) arama
esasına dayanan bir testtir.
Her iki test de son derece basit ve ağrısız işlemler olup aynı anda yapılmaktadır.
Rahim
ağzı kanseri Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ tarafından) “önlenebilen bir ölüm
nedeni” olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde uygulanan Ulusal Kanser
Tarama Programı uyarınca, tarama standartlarımız doğrultusunda 30-65 yaş
aralığındaki kadınlara her 5 yılda bir HPV ve Pap Testi
uygulanmaktadır.
Tarama Testleri Nerelerde Yapılabilir?
Ülkemizde
rahim ağzı kanseri taramaları; Toplum Sağlığı Merkezlerinin bağlı
birimi olarak faaliyet gösteren Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim
Merkezlerinde (KETEM) , Sağlıklı Hayat Merkezlerinde (SHM), Aile Sağlığı
Merkezlerinde (ASM) ÜCRETSİZ olarak yapılmaktadır.
Tedavi
Erken
dönemde saptandığında ek bir başka tedaviye ihtiyaç olmadan tümör
cerrahi olarak çıkartılabilir. Eğer daha ileri bir safhada
karşılaşılmışsa kemoterapi ve radyoterapi verilmektedir. Hangi tedavinin
kime ve nasıl uygulanacağı evreye göre değişmektedir.
Korunma
•
HPV’nin en çok kanser yapan tiplerine karşı geliştirilen ve
koruyuculuğu yüksek olan aşılar mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü, rahim
ağzı kanserine karşı 9-14 yaşlarındaki kız çocuklara aşı yapılmasını
önermektedir.
• 30 yaşından itibaren tarama testlerini düzenli bir şekilde yaptırmak.
• Güvenli cinsel ilişki konusunda eğitim almak.
• Cinsel aktivite sırasında prezervatif (kondom) kullanmak.
• Erkeklerin sünnet olması.
• Sigara kullanmamak.